หาดใหญ่มีคลองระบายน้ำกี่คลอง

นอกจากคลองอู่ตะเภา-คลอง ร.1

นายหัวไทร

น่าแปลกใจว่า น้ำท่วมหาดใหญ่คราวนี้มีการพูดถึงคลองระบายน้ำเพียงสองคลอง คือคลองอู่ตะเภา และคลอง ร.1 คลองอื่นไม่ค่อยมีใครพูดถึง ทั้งๆที่จริงๆแล้ว หาดใหญ่มีคลองระบายน้ำมากถึง 6 คลอง คลองบายพาสน้ำเลี่ยงเมืองก็มี

ซ้ำหนักไปกว่านั้น มีคนเสนอให้ระเบิดถนนลพบุรี-ราเมศร์ ที่สร้างขวางทางน้ำ ซึ่งข้อเท็จจริงถนนลพบุรี-ราเมศร์ สร้างขวางทางน้ำจริง และช่องทางให้น้ำไหลผ่านมาน้อย แต่หลังจากหาดใหญ่เจอน้ำท่วมมาหลายรอบ ก็พบความจริงส่วนหนึ่งว่ามาจากถนนลพบุรี-ราเมศร์ ขวางทางน้ำ กรมทางหลวงจึงได้จุดเจาะเปิดทางให้น้ำระบายได้ไว้หลายช่องทางแล้ว

ต้องยอมรับความจริงถึงปริมาณน้ำฝนที่มากจริงๆ และสะสมมานานหลายเดือน จนดินชุ่มน้ำหมดแล้ว เมื่อเจอฝนเทกระหน่ำลงมาแบบไม่ลืมหูลืมตา 3-4 วัน น้ำก็ระบายออกไม่ทัน จึงเอ่อเข้าท่วมแองกะทะ (หาดใหญ่) ระเบิดถนนลพบุรี-ราเมศร์ ก็ไม่มีประโยชน์ เพราะระดับน้ำก็สูงกว่าถนน น้ำไหลผ่านได้อยู่แล้ว

เอาละไม่เป็นไร เรามาไล่เรียงกันดูว่า หาดใหญ่มีคลองระบายน้ำอะไรบ้าง

มีข้อมูลว่า เทศบาลนครหาดใหญ่ เคยวางแผน/สร้างระบบ “คลองระบายน้ำ” (drainage canals / flood-diversion canals) หลายสาย ไม่ได้มีแค่ คลองอู่ตะเภา และ คลองภูมินาถดำริ (คลอง ร.1) เท่านั้น คำว่า ร.1 ก็คือคลองราชดำรินั้นเอง

โครงการ “บรรเทาอุทกภัยอำเภอหาดใหญ่” ได้ก่อสร้างระบบคลองระบายน้ำหลายสายขึ้นมาช่วยระบายน้ำเข้าสู่ทะเลสาบสงขลา นอกจากคลองอู่ตะเภาเดิม แทนที่จะให้ไหลผ่านใจกลางเมืองอย่างเดียว

ตามแหล่งข้อมูลมีคลองระบายน้ำหลักที่ขุดขึ้นเพื่อวัตถุประสงค์นี้ นอกเหนือจากคลองอู่ตะเภา + คลอง ร.1 ได้แก่: คลอง ร.3, ร.4, ร.5, ร.6 (รวมถึงอาจมี “คลองเรียน/คลองคลองเตย” และ “คลองหวะ” เป็นคลองสาขาหรือคลองระบายน้ำเชื่อมกับระบบใหญ่) 

บางแหล่งระบุว่า “คลองระบายน้ำเมืองหาดใหญ่” มีทั้งหมด “5 เส้น” ที่ขุดขึ้นมา (เพิ่มเติมจากคลองอู่ตะเภา + ร.1) เป็นคลองขุดโดยเครื่องจักร เพื่อใช้ระบายน้ำเมื่อเกิดน้ำหลาก

สรุป “มีกี่คลอง”

แต่ตัวเลขคลอง 5 เส้นทาง ไม่ได้หมายความว่า “คลองทุกสาย” ยังคงสภาพสมบูรณ์ ใช้งานได้เท่ากันหมดในปัจจุบันบางคลองอาจกลายเป็นคลองธรรมชาติ, ถูกถม, ถูกปรับเปลี่ยนเส้นทาง หรือไม่ได้ระบายน้ำแบบเดิมแล้ว

นอกจากนี้ “คลองสาขา” และ “คลองสั้น/คลองท้องถิ่น” ที่รับน้ำจากพื้นที่ราบลุ่มต่าง ๆ แล้วไหลลงคลองใหญ่ — ถ้านับรวมทั้งหมด ตัวจำนวนคลองที่กระจายในเมืองหาดใหญ่อาจมากกว่ายอด “6 สายหลัก” อย่างมาก

เพียงแต่ว่า ต้องไปดูว่า คลองทั้งหมดยังมีศักยภาพในการระบายน้ำอยู่หรือไม่ มีบุกรุก มีการขุดลอกบ้างหรือไม่

สำคัญคือ ใครเป็นเจ้าของคลอง ชลประทานหรือเปล่า หน่วยงานเจ้าของคลองได้ดูแลบำรุงรักษาแค่ไหน ทราบว่า ประตูระบายน้ำ ยังมีคนขโมยมอเตอร์ จนใช้การไม่ได้ก็มี อย่าโทษแต่ท้องถิ่นอย่างเดียวนะ